Çin 2022 için BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) dönem başkanlığını üstlendi ve dolayısıyla bloğum bu yılki sloganı şu: “BRICS Dayanışma ve İş Birliğini Güçlendirme, Uluslararası Durumdaki Yeni Özellikler ve Zorluklara Yanıt Verme.”

Yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerin “mükemmel uzun fırtınaya” benzeyen bugünün karmaşık uluslararası senaryosunda öncü bir rol oynaması gerekli, çünkü bunların ilişkileri iş birliği, dayanışma ve karşılıklı anlayışa dayanıyor. Ve  “küresel kalkınma için yeni dönem” için iş birliği, dayanışma ve karşılıklı anlayışa dayalı ilişkiler kurmadan, uluslararası siyasi sistemin geleceği belirsiz olmaya devam edecektir.

Uluslararası Para Fonu’nun dergisi Finans ve Kalkınma’da Haziran 2022’de yayınlanan makalesinde insanlığın “mükemmel uzun fırtına” dönemine girdiğini söyleyen Singapur Kıdemli Bakanı Tharman Shanmugaratnam idi. Shanmugaratnam’a göre, jeopolitik, ekonomik ve varoluşsal “yapısal belirsizliklerin” birleşmesi ancak devletler arasında köprüler kurulursa çözülebilir. Fakat, yapısal sorunlar kışı dönemli sorunlardan kaynaklanmadığı için, Rusya-Ukrayna savaşı ve Covid-19 salgını insanlığı geleceğini karıştırmakla tehdit eden ana nedenler olarak görülemezler. Bu zorluklar zaten istikrarsız, güvensiz ve belirsizliklerle dolu bir dünyada ortaya çıktı.

DÜNYA ÖZEL BİR DÖNEMSEL GÜNDEMİN ESİRİ OLAMAZ

Dünyayı istikrara kavuşturmak ve gelecekteki gelişmenin yolunu açmak için samimi çabalara gerek var. BRICS üyesi ülkelerin küresel gündemi insanlık için daha iyi bir gelecek sağlamak için somut sorunlara somut çözümler bulunmasına dayanıyor. BRICS yaklaşık 10 yıldır Shanmugaratnam’ın işaret ettiği yapısal sorunları ele almak için çeşitle yollar öneriyor. Bu önerilerin yapısal sorunları çözmek için uygulanması şart, çünkü dünya özel bir dönemsel gündemin esiri olamaz. Bazı ülkelerin daha fazla silahlı çatışmayla çözmeye çalıştığı silahlı çatışmalar pirus zaferi ile sonuçlandı. Şu halde, silahlı çatışmaların ilgili bütün taraflar arasındaki diyalog ve uzlaşma yoluyla ve barışı destekleme hedefi ile çözülmesi gerekir.

BRICS üyelerinin uluslararası ilişkilerde oynayacağı öncülük rolü uluslararası toplumun güvenliğine katkıda bulunuyor. Yine de silahlı çatışmaları çözüme kavuşturmak BRICS üyelerinin sorumluluğu değil. Bu sorumluluk Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK). Beş BRICS üyesi zaten Rusya-Ukrayna savaşı ile ilgili argümanlarını uluslararası ve çok taraflı örgütlere ve genel olarak uluslararası topluma sunmuş olduğu için, yapacakları zirve ana küresel gündemlerine odaklanacaktır. BRICS üyelerinin küresel güvenliği güçlendirme konusunda yapabilecekleri şey, genel olarak, Cumhurbaşkanı Xi Jinping tarafından geçen ay BRICS Dışişleri Bakanları Toplantısının açılış oturumunda zaten sunuldu.

Xi’ye göre, “BRICS ülkelerinin karşılıklı siyasi güven ve güvenlik iş birliğini güçlendirmeleri, temel uluslararası ve bölgesel konularda yakın iletişim ile koordinasyonu devam ettirmesi, her birinin merkezi çıkarlarını ve temel kaygılarını anlaması, birbirinin egemenliğine, güvenlik ve gelişme çıkarlarına saydı göstermesi, hegemonyacılık ve güç politikalarına karşı çıkması, Soğuk Savaş zihniyetini ve bloklar çatışmasını reddetmesi ve herkes için küresel bir güvenlik toplumu kurmak için birlikte çalışması gerekiyor.” Dolayısıyla, özel uluslararası güvenlik sorunları ve çatışmalara somut çözümler bulmak geniş uluslararası toplum ve BM’ye düşüyor.

BÖLGESEL AKTÖRLER HIZLA GÜÇ KAZANIYOR

Uluslararası toplumum BRICS’in Shanmugaratnam’ın “mükemmel uzun fırtına” diye tanımladığı somut sorunlara somut çözümler sunmak için samimi olarak çalıştığını ve durumun Çin’in BRICS dönem başkanlığı sırasında da değişmeyeceğini anlamasının zamanı geldi. Dayanışma ve iş birliği BRICS’in sürdürülebilir kalkınma, çok taraflılık ve küresel yönetişim reformunu desteklemesinin kilididir ve böyle olmaya da devam edecekler.

2008 küresel finans krizinden bu yana, dünya düzeninin tek kutupluluktan çok kutupluluğa dönüşmesi hızlandı ve bölgesel aktörler hızla güç kazanıyor. BRICS yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerin öncü temsilcisiydi ve BRICS üyeleri çözümler bulmak için sıkı çalışmaya devam edecek çünkü yoksul komşuları ile birlikte, Rusya-Ukrayna savaşının ve salgının çok ötesinde kökleri olan durgunluk, iklim değişikliği, ekonomik eşitsizlik ve jeopolitik çatışmalardan en çok zararı gördü.

BRICS üyeleri, diğer gelişmekte olan ülkelerle birlikte sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmak ve bölgesel barışa katkıda bulunmak için etkili bölgesel ağlar kurma gücüne sahip. Ayrıca uluslararası ilişkilerde daha büyük rol oynayabilirler ve BM’nin 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminin gerçekleştirilmesini engelleyen sorunları çözmek için ülkeler arasında köprüler kurabilirler.

SORUNLARA SOMUT ÇÖZÜMLER BULUNMALI

2030 Gündemi’nin karşısındaki zorluklar devletler ve sivil toplum kör, hızlı Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) büyümesi değil, yüksek kaliteli sosyo ekonomik gelişmenin daha iyi bir geleceğin anahtarı olduğumu anladıklarında aşılabilir. Bütün şeylerin merkezinde yaşayan canlıların olması zorunluyken, devletler arasında dayanışma ve iş birliğinin uluslararası siyasal sistemi yönlendiren ilke olması gerekir.

Bu nedenle BRICS’in uluslararası gündemi halen sıfır-toplamlı zihniyet ve büyük sopa diplomasisine kafayı katmış bazı devletlerin çıkarları ve arzularıyla karıştırılmamalıdır. Eski Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorin’in söylediği gibi, BRICS’in ortaya çıkışı ile birlikte az sayıda devletin bir odada toplanıp tek taraflı olarak uluslararası toplumun gündemini belirlediği zamanlar sona erdi.

Küresel eşitsizlikler, güvensizlikler ile istikrar daha fazla silahlı çatışma ve hayali düşmanlar belirleyerek çözülemez. BRICS üyesi devletler sadece küresel gündem reformun derin karşılıklı anlayışını sağlamaya çalışmamalı aynı zamanda küresel ortak yarar için somut sorunlara somut çözümler aramaya devam etmelidir. Uluslararası toplum, ortak geleceğin farkına varılmadan, “mükemmel fırtınadan” sonra uyumlu bir gelecek olmayacağını anlamak zorundadır.