dünya

CGTN / Chang Hua Bir yüzyılda görülmemiş değişikliklerin yönlendirdiği dünya, bir kargaşa ve dönüşüm dönemine girerken daha hızlı bir tempoda hareket ediyor. Yeni paradigma altında, gerçekten Çin-İran ilişkilerini önemseyen birçok insan iki ülke arasındaki ilişkilerin nasıl daha fazla gelişeceği konusunda kafa yoruyor. İran’ın nükleer sorununun Çin-İran ilişkilerine etkisi ne olacak? Çalkantılı bir dönemden geçerken Çin-İran ilişkilerinin büyük resmini tam olarak anlamak için iki ülke arasındaki ilişkilerin uzun tarihinden, özellikle 50 yıl önce iki ülkenin diplomatik ilişki kurmasından bu yana geçen dönemden yanıtlar aramalıyız. Bir Çin şiirinin bir satırında denildiği gibi, “yakın arkadaşlar kilometrelerce uzakta da olsalar, bir yüreği paylaşıyorlarsa mesafenin anlamı yoktur.” Çin ve İran, dostane ilişkileri uzun bir tarihe dayanan iki eski uygarlıktır. Tarihi İpek Yolu uzun süredir Çin ile İran’ı birleştiriyor ve iki eski uygarlık birbirinden öğrenerek insanlık uygarlığının ilerlemesine önemli katkıda bulundular. Bugün, iki uygarlığın modernleşmeye doğru önemli yolculuğunda, Çin ile İran yan yana sağlam adımlar atarak farklı alanlarda diyaloğu ve alışverişi güçlendirmeyi ve dostluk ve iş birliğini desteklemeyi sürdürdü.  İki ülkenin karşılıklı siyasi güveni Çin-İran ilişkilerinin gelişmesinde çapa olarak hizmet ediyor. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, 2016 yılında İran’ı ziyaret etti. Her iki taraf, kapsamlı stratejik ortaklık için Çin-İran ilişkilerini geliştirmeyi kabul ederek, iki ülkenin ilişkilerinin tarihinde yeni bir sayfa açtılar. Geçen yıl ağustos ayında Cumhurbaşkanı Xi Jinping, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin kuruluşunun 50. yıl dönümünü kutlamak ve Çin-İran ilişkilerinin geleceğine yön vermek için İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile bir telefon görüşmesi yaptı.  SALGINA KARŞI ORTAK MÜCADELE Cumhurbaşkanı Xi, tarihin Çin-İran ilişkilerinin dünyadaki değişim sınavından geçtiğini kanıtladığını işaret etti. İki ülke her zaman ulusal egemenliğin ve itibarın yanı sıra kalkınma yolunun korunmasında birbirini sıkı şekilde destekledi. İki taraf, Çin-İran stratejik karşılıklı güvenini etkili şekilde sağlamlaştıran ve uluslararası alanda adaleti ve doğruluğu savunan, birbirlerinin temel çıkarları ve önemli endişelerine ilişkin konularda da birbirini kararlı şekilde destekledi.    Salgına karşı ortak mücadele, Çin-İran iş birliğinin parlak bir örneğidir. İran, salgına karşı mücadelede kritik bir zamanda Çin ile dayanışmasını açıkça gösteren ilk ülke olmuştur. Koronavirüs salgını İran’da yayılmaya başladığı zaman, Çin hükümeti ve sosyal gruplar tıbbi malzemeler ve yardımlar sağlayarak İran’a yardım elini uzattı. Çin ayrıca, virüse karşı mücadelesine yardımcı olmak için İran’a ilk gönüllü tıp uzmanı ekibini gönderdi. Salgının etkisiyle karşı karşıya kaldığında Çin ile İran birbirine yardım etti ve birlikte güçlüklerin üstesinden geldiler, bu Çin ile İran arasındaki güçlü ve derin dostluğun gerçek bir kanıtıdır ve insanlık için ortak geleceğe sahip bir toplum inşa etme vizyonunu yansıtıyor.  Pratik iş birliği Çin-İran ilişkilerinin derinleşmesine ve pragmatik kalmasına yardımcı oluyor. Çin ile İran kaynak zenginliği ve ulusal avantajlar bakımından son derece tamamlayıcıdır. Çin, İran’ın en büyük ticaret ortağı olarak konumunu korudu. Son yıllarda, iki taraf arasında kültür, eğitim, gazetecilik, yayım ile turizm alanında mübadele ve iş birliği genişlemeye devam etti. Büyüyen karşılıklı insan değişimi programları iki ülke arasında kültürel bağların daha da yakınlaşmasına yol açtı. İki taraf, “Kuşak ve Yol İnisiyatifi” kapsamında farklı alanlarda iş birliğini ilerletmeyi taahhüt etti ve olumlu sonuçlar aldı.  ÇİN-İRAN KAPSAMLI STRATEJİK ORTAKLIĞINI GELİŞTİRİYOR Bu yılın başında iki taraf, iki ülke arasında kapsamlı iş birliği planının uygulanması çalışmasını başlatma kararını birlikte açıklayarak, enerji, altyapı, üretim kapasitesi, bilim, teknoloji ve sağlık hizmetleri konusunda iş birliğini güçlendirme konusunda anlaştı. İki taraf tarım, balıkçılık ve siber güvenliğin yanı sıra üç taraflı iş birliğini ilerletmede iş birliğinin artırılması ve eğitim, film ile personel eğitiminde karşılıklı insan ve kültürel değişimi derinleştirme konusunda anlaştı, böylece iki ülke halkının iyiliği için Çin-İran ilişkilerinin kapsamlı düzelmesi ve gelişmesini destekleyecekler.  Çin ile İran arasındaki ilişki istikrarlı biçimde karşılıklı güven ve destekle güçlendi. Gerçekten senin dostun olan kimse, ihtiyacın olduğunda sana yardım edecek. Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) İran’a yönelik “maksimum baskısının” hegemonyacı uygulaması karşısında Çin, uluslararası adaleti ve hakkaniyeti savunuyor, değişmez bir şekilde Çin-İran kapsamlı stratejik ortaklığını geliştiriyor ve İran tarafının mantıklı ve meşru taleplerini destekliyor. İran tarafı da Çin için önemli olan ve temel çıkarlarına hitap eden konularda Çin’i destekliyor. Çin-İran ilişkilerinin gelişmesi güçlü bir yapısal ivmeye sahiptir. Her iki ülke kesinlikle bütün zorlukları aşacak ve el ele ileriye doğru istikrarlı bir şekilde devam edecektir.  ABD PRATİK ADIMLAR ATMALI Çin-İran ilişkileri söz konusu olduğunda, İran’ın nükleer programıyla ilgili Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) hakkında konuşmaktan geri durmak mümkün değildir, ancak dikkat edilmesi gereken husus İran’ın nükleer sorunu, Çin-İran ilişkisinin tamamını tanımlamada kullanılması şöyle dursun, Çin ve İran arasında ikili bir mesele değildir.  İran, Temmuz 2015’te İran’ın nükleer sorunu konusunda ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Rusya, Çin ve Almanya ile kapsamlı bir anlaşmaya vardı ve anlaşmayı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) onayladı. İran’ın nükleer anlaşması uluslararası güvenlik yönetiminde önemli bir başarı ve uluslararası önemli sorunları siyasi ve diplomatik araçlar yoluyla çözmede bir modeldir. Anlaşma, uluslararası nükleer silahların yayılmasını önleme rejiminin yanı sıra Orta Doğu’da barış ve istikrarın sürmesinde önemli bir rol oynamıştır. Mayıs 2018’de, eski ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, uluslararası hukuk ve uluslararası yükümlülüklerini görmezden gelerek, İran’a azami baskı uygulayarak ve diğer tarafların bu anlaşmayı yerine getirmesini engelleyerek, İran nükleer anlaşmasından tek taraflı olarak çekildi ve İran’ın nükleer sorunu konusunda mevcut gerilimlere doğrudan sebep oldu.  Nisan 2021’de, İran nükleer anlaşmasının tarafları, uluslararası anlaşmanın yeniden canlanmasını değerlendirmek için Avusturya’nın başkenti Viyana’da görüşmelere başladılar. Şu an itibarıyla görüşmeler sekizinci tura ulaştı ve nihai aşamaya girdi. Uluslararası adaleti ve hakkaniyeti savunmak ve küresel nükleer silahların yayılmasını önleme rejimini ve Orta Doğu’da barışı sürdürmek amacıyla Çin, Viyana’daki görüşme sürecine yapıcı şekilde katıldı, Çin’in bilgeliği ile çözümlerini ortaya koydu, uzlaşma sağlamak ve görüşmelerin ilerlemesi için katkıda bulundu.  UZLAŞMA İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR YARATILMALI  Çin, İran nükleer anlaşmasının yeniden canlandırılması görüşmelerinin final aşamaya ulaşmasından bu yana, bütün tarafların erken bir tarihte siyasi karar vermesi ve tek bir seferde kalan sorunların çözülmesi için diplomatik çabaların artırılması gerektiğini düşünüyor. İran’ın nükleer sorunu konusundaki mevcut gerilimin arkasındaki suçlu olarak ABD, daha pratik adımlar atmalı, tüm tarafların meşru kaygılarına olumlu karşılık vermeli ve görüşmeler yoluyla erken bir anlaşmayı teşvik etmelidir. Tüm taraflar, ilerleme sağlanması adına gerekli koşulları ve uygun ortamı yaratmalıdır. Çin, İran’ın nükleer sorununa siyasi ve diplomatik çözümü desteklemek ve meşru hakları ile çıkarlarını sağlam bir şekilde korumak amacıyla durmadan çaba göstermeye devam edecektir. Dünyada işler nasıl değişirse değişsin, Çin her zaman Çin-İran ilişkilerinin gelişmesine büyük önem veriyor. Çin ayrıca, ikili ilişkilerin gelişmesinde yeni bir dönemi başlatmak için iki ülke cumhurbaşkanları arasında varılan önemli uzlaşmayı samimi biçimde uygulamak, iletişimi ve koordinasyon adımlarını güçlendirmek ve Çin-İran kapsamlı stratejik ortaklığının anlamını sürekli olarak zenginleştirmek için İran tarafıyla çalışmaya hazırdır. 

Çin’in 15 farklı bölgesinden Shanghai’a akın eden 38 bin kişiden oluşan Covid-19 ile mücadele ekibi, Wuhan’dan bu yana en kötü Covid-19 dalgası ile savaş vermeye devam ediyor. Hızlı tespit araçları, yeterli personel ve donanım ile Shanghai, Omicron’a karşı güçlü duruş sergiliyor. Tıp uzmanları, Shanghai’daki son salgının ölçek olarak 2020’nin başlarındaki Wuhan’dan daha büyük olduğuna inanıyor, ancak virüs hakkında artan bilgi ve kaynakları seferber etme ve gelişmiş teşhis kapasitesi göz önüne alındığında, daha az kayıplar söz konusu. Guangzhou merkezli bir tıp uzmanı olan Zhuang Shilihe, Global Times gazetesine verdiği demeçte, “Mevcut Omicron varyantının bulaşıcılığı, Wuhan salgınınınkinden birkaç kat daha fazla. Ancak aşılama oranları yüzde 80’in üzerinde olduğu için hastalığın şiddeti eskisinden çok daha hafif.” dedi. Beijing merkezli bir Göğüs Hastalıkları Uzmanı olan Wang Guangfa, salgınları kontrol altına alma yeteneği açısından Shanghai’ın iki yıl önceki Wuhan’dan çok daha iyi donanımlı olduğunu söyledi. 25 milyon nüfuslu bir şehir olan Shanghai, pazartesi akşamı itibariyle şehir çapında test taramalarını tamamladı. Resmi verilere göre, 2020’nin başlarında Wuhan’ın nükleik asit test kapasitesi günde yaklaşık 200 olarak sınırlıyken mart 2022’de ulusal test kapasitesi günde 46,09 milyon tüpe ulaştı. DAHA DİNAMİK VE PRATİK ÖNLEMLER Uzmanlar, hafif semptomları olan vakalar için merkezi karantinanın Wuhan salgınlarına kıyasla bir başka önemli düzenleme olduğunu belirtti. Öte yandan Çin sağlık otoriteleri, hafif vakaları hastanede karantina altına almak yerine adreste izole etmek, hastaların hastanelerden taburcu edilme kriterlerini değiştirme de dâhil olmak üzere Covid-19 için teşhis ve tedavi prosedürünü güncelledi. Zhuang, “İki yıl sonra, pozitif vakaları tedavi etmek için daha dinamik ve pratik önlemlerimiz var.” diyerek sistemin çalışma düzeninde bir aksaklık olmadığının altını çizdi. Öte yandan Shanghai merkezli bir sağlık yetkilisi olan Chen Erzhen de, yakın tarihli bir röportajında, 60 binden fazla pozitif yerel vaka ile Shanghai’daki salgın dalgasının “Wuhan’dakinden daha büyük, ancak iyileştirilmiş hazırlıklar ve birikmiş deneyim nedeniyle daha az şiddetli” olduğu kaydetti. “38 BİN KİŞİLİK DEV SAĞLIK ORDUSU” 15 il düzeyinde çeşitli bölgelerden 38 binden fazla sağlık çalışanı, Omicron savaşında Shanghai’a şimdiye kadar yardım etmek için görevlendirildi. Çin Halk Kurtuluş Ordusu (ÇHKO) pazar günü Shanghai’a 2 binden fazla sağlık personeli gönderdi. Sağlık personeli, ordu, donanma ve ortak lojistik destek gücüne bağlı yedi sağlık birliğinden seçildi. Halkın Günlüğü Gazetesi’nde yer alan bir demeçte, “Eskiden bilinmeyen bir virüs korkusu vardı. Ama şimdi neyle karşı karşıya olduğumuzu biliyoruz, bu yüzden ona karşı savaşmak için kendinize daha fazla güvenin.” ifadelerine yer verildi. Uzmanlar, virüse karşı ulusal mücadelenin yeni yollar ve girişimler keşfetme çağrılarına ilham verdiğini söyledi.

5 Nisan Çin’in geleneksel bayramlarından biri olan Qingming Günü. Qingming, Çin’in 24 sezonundan biri olarak ayrı bir festival haline de gelmiştir.

Çin Başbakanı Li Keqiang, bugün Macaristan Başbakanı Viktor Orban’a seçim zaferi nedeniyle tebrik mesajı gönderdi. Çin ile Macaristan arasındaki ilişkilerin son yıllarda yüksek düzeyde geliştiğine dikkat çeken Li, Çin’in Macaristan’la üst düzey temasları sürdürmenin yanı sıra karşılıklı stratejik güveni arttırmaya, her alanı kapsayan somut iş birliğini derinleştirmeye, ikili kapsamlı stratejik ortaklık ilişkilerini yeni bir düzeye taşımaya hazır olduğunu vurguladı. Macaristan’da yapılan genel seçimi Orban’ın liderliğindeki Fidesz (Macar Yurttaş Birliği) ve Hristiyan Demokratik Halk Partisi (KDNP) koalisyonu kazandı.

Bugün Dünya Sağlık Günü. Üretim faaliyetlerinin ve mutlu yaşamın temeli olan sağlık, devam eden pandemi nedeniyle tekrar gündeme geldi. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, “Sağlık, mutlu yaşamın en önemli göstergesidir. Sağlık 1 ise, diğer unsurlar 0’dır. En başta 1 rakamı yoksa ondan sonra ne kadar 0 gelirse gelsin değeri yoktur.” dedi. Her zaman halkın sağlığına öncelik veren Xi, çeşitli faaliyetlerde halka ve sağlığa öncelik vermeye dair birçok açıklamada bulundu. Bugün birlikte Xi’nin halkın sağlığına ilişkin görüşlerini tekrar gözden geçirelim. HALKIN SAĞLIĞI, YÜKSELEN SOSYAL MEDENİYETİN TEMELİDİR Cumhurbaşkanı Xi, 22 Eylül 2020’de eğitim, kültür, sağlık ve spor çevrelerinden gelen uzmanların katıldığı bir toplantıda, halkın sağlığını sosyal medeniyetin ilerlemesinin temeli olarak niteledi. Xi, sağlığın ayrıca ulusal refahın önemli göstergesi olduğu gibi, halkın ortak arzusu olduğunu vurguladı. 22 Mayıs 2020 tarihinde 13. Çin Ulusal Halk Meclis 4. Toplantısı kapsamında düzenlenen İç Moğolistan Özerk Bölgesi delegasyon oturumuna katılan Xi Jinping, salgının meydana gelmesinden beri halkın can güvenliğine ve sağlığına öncelik verildiğini kaydetti. Hükümetin ülke genelindeki en yetenekli doktorları, en ileri ekipmanları ve ihtiyaç duyulan malzemeleri salgınla mücadelede kullanıldığınının altını çizen Xi, bu süreçte tüm masrafların hükümet tarafından üstlenildiğini söyledi. Xi, “Her ne pahasına olursa olsun, halkın can güvenliğini ve sağlığını korumalıyız.” ifadesini kullandı. HALKIN SAĞLIĞINI GÜVENCE ALTINA ALMAK STRATEJİK ÖNEMDE Cumhurbaşkanı Xi, halkın sağlığının kapsamlı olarak teminat altına alınması gerektiğine dikkat çekti. Xi, sağlık ile ilgili politika sistemini iyileştirmenin yanı sıra, kamu sağlık güvenliğini koruyarak sağlık ve toplum arasındaki uyumu sağlaması gerektiğini ileri sürdü. Xi ayrıca, temel sağlık hizmetlerinin kamu refahı niteliğinin sürdürülmesi gerektiğini aktardı. Xi, “Halkın sağlığını etkileyen ana hastalığa ve sorunlara odaklanılmalı, ulusal kamu sağlık koruma sistemi iyileştirilmeli. Devlet hastanelerinin nitelikli olarak geliştirilmeli. Halka kapsamlı ve 24 saat 7 gün sağlık hizmeti sunulmalı.” diye konuştu. DEVLET SAĞLIK KURULUŞLARINA DAHA FAZLA DESTEK SAĞLANMALI Cumhurbaşkanı Xi, hükümet tarafından yönetilen ve kâr amacı gütmeyen kamuya bağlı sosyal tesislerin Covid-19 ile mücadelede kritik rol oynadığını hatırlattı. Xi, dolayısıyla devlet hastanelerinin enfeksiyon hastalıklarının tedavi kabiliyeti, acil tıbbi tedavi rezervleri ve salgınla mücadele kabiliyetinin güçlendirilmesi gerektiğinin altını çizdi. TEDAVİ, İLAÇ VE SAĞLIK SİSTEMİNDE REFORM UYGULANMALI Cumhurbaşkanı Xi, Çin’de tıbbi ve sağlık sisteminde reformların hızlandırılması gerektiğini ifade etti. Xi, hiyerarşik tıbbi sistem, modern hastane yönetim sistemi, tüm halkın sağlık sigortası kapsamına alınması, ilaç tedarik sistemi, kapsamlı denetim sistemi ve kamu sağlık kuruluşlarında çalışan personel sisteminin iyileştirilmesi gerektiğini açıkladı.

(220407) -- NANCHANG, April 7, 2022 (Xinhua) -- Eric Moreland (top) of Liaoning Flying Leopards goes for a basket during the 2nd round playoff match between Liaoning Flying Leopards and Shanxi Loongs at the 2021-2022 season of the Chinese Basketball Association (CBA) league in Nanchang, east China's Jiangxi Province, April 7, 2022. (Xinhua/Hu Chenhuan)